Forumi i Tranzicion të Drejtë bën thirrje për objektiva ambicioze për energjinë dhe klimën 2030 dhe politika gjithëpërfshirëse për të çuar përpara tranzicionin e energjisë së pastër

Me 12 korrik, mbi 150 palë të interesuara u mblodhën në Forumin e Tranzicionit të Drejtë në Sarajevë dhe virtualisht për të diskutuar mënyrat më të mira që Palët Kontraktuese të Komunitetit të Energjisë të përvetësojnë një tranzicion të drejtë energjetik duke hartuar politika klimatike dhe energjitike që janë të drejta dhe gjithëpërfshirëse. Forumi nënvizoi rëndësinë e objektivave ambicioze dhe të besueshme mbi energjinë dhe klimën për vitin 2030, të mbështetur nga Planet Kombëtare të Energjisë dhe Klimës për të udhëhequr realizimin e objektivave afatgjatë të politikave, bazuar në konsultimin dhe angazhimin e palëve të interesuara në përgatitjen e planeve. Forumi mblodhi përfaqësues të qeverive kombëtare, rajonale dhe vendore të Palëve Kontraktuese të Komunitetit të Energjisë, zyrtarë të nivelit të lartë si dhe përfaqësues të shoqërisë civile, akademisë, organizatave ndërkombëtare, sindikatave dhe të rinjve.

Duke hapur Forumin, Artur Lorkowski, Drejtor i Sekretariatit të Komunitetit të Energjisë, tha: “Një proces pjesëmarrës, që përfshin një gamë të gjerë palësh të interesuara, duhet të jetë në qendër të një tranzicioni të drejtë drejt një ekonomie neutrale ndaj klimës deri në vitin 2050. Ngjarja e sotme me shumë palë të interesuara do të rrisë vrullin për miratimin e objektivave të energjisë dhe klimës 2030 për Komunitetin e Energjisë dhe Palët e tij Kontraktuese deri në fund të këtij viti."

Fjalën kryesore e mbajti H.E. Zorana Mihajloviq, zëvendëskryeministre dhe ministre e Minierave dhe Energjisë në Serbi. Paneli i parë paraqiti ndërhyrjet nga ministrat, zëvendësministrat dhe sekretarët e shtetit të Palëve Kontraktuese të varura nga qymyri - Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Ukraina.

Duke folur në panelin e nivelit të lartë, H.E. Petar Gjokić, Ministri i Energjisë dhe Minierave, Republika e Serbisë, tha: “Tranzicioni i energjisë kërkon një proces gjithëpërfshirës duke marrë parasysh nevojat e komuniteteve lokale, veçanërisht në rajonet e qymyrit të cilat do të preken më shumë nga tranzicioni energjetik. Forumi i sotëm i Tranzicionit të Drejtë ofron një mundësi të shkëlqyer për të mbledhur të gjithë aktorët përkatës për të diskutuar sfidat dhe mundësitë që na presin.”

H.E. Nermin Džindić, Ministër i Energjisë, Minierave dhe Industrisë, Federata e Bosnjë-Hercegovinës, tha: “Tranzicioni i energjisë së pastër duhet të fokusohet në drejtësinë, vendet e punës dhe rritjen e mirëqenies së të gjithë qytetarëve. Ne duhet të punojmë së bashku me partnerët tanë të Komunitetit të Energjisë për të përshpejtuar tranzicionin e drejtë energjetik duke hartuar politika klimatike dhe energjitike që përfitojnë drejtpërdrejt qytetarët. Është thelbësore të angazhohemi me të gjitha palët e interesuara për të krijuar besim dhe për të siguruar pranimin e tyre për procesin e tranzicionit të energjisë.”

Përfaqësuesja e shoqërisë civile dhe kryetarja e panelit të nivelit të lartë, Chiara Martinelli, CAN Europe, theksoi: “Vetëm në partneritet mund të trajtojmë ndryshimet klimatike, pasigurinë e energjisë dhe humbjen e biodiversitetit, drejt një të ardhmeje pa fosile. Organizatat evropiane të shoqërisë civile janë të shkathëta dhe të motivuara për të siguruar zbatimin efektiv të udhërrëfyesit të dekarbonizimit. Për këtë qëllim, udhëheqësit politikë dhe politikëbërësit evropianë duhet të sigurohen që procesi të jetë transparent dhe pjesëmarrës, me plane veprimi që janë të besueshme, specifike për kohën dhe gjithëpërfshirëse.”

Pjesëmarrësit e forumit vunë në dukje mbështetjen e nevojshme për të kapërcyer sfidat kryesore socio-ekonomike me të cilat përballen rajonet e qymyrit në tranzicion, duke përfshirë lehtësimin e mundësive të rikualifikimit dhe punësimit, duke mundësuar akses në energji të pastër dhe të përballueshme, përmirësimin e kushteve të investimit në teknologji të pastra dhe rritjen e kërkimit dhe inovacionit. Bazuar në Anketën e Perceptimit Publik në Tranzicion të Drejtë, të nisur së bashku nga Banka Botërore dhe Komuniteti i Energjisë dhe i hartuar me mbështetjen e OSHC-ve, Forumi diskutoi se si të angazhohen më mirë me qytetarët që jetojnë në rajonet e qymyrit, duke reflektuar mbi mobilizimin e financave publike dhe private dhe shpërndarjen e drejtë të tyre.

Forumi theksoi nevojën e ngutshme për të ulur ndotjen e ajrit nga burime të ndryshme të sektorit të energjisë, duke filluar nga termocentralet deri tek ngrohja shtëpiake. Ai vlerësoi progresin e arritur në kuadër të Iniciativës për Rajonet e Ajrit të Pastër të Komunitetit të Energjisë (CARI), e cila ndihmon 12 bashki në hartimin dhe zbatimin e planeve lokale të veprimit për cilësinë e ajrit.

Forumi i Tranzicionit të Drejtë është një iniciativë e Sekretariatit të Komunitetit të Energjisë. Forumi 2022 u organizua në bashkëpunim me Balkan Green Foundation, CEE Bankwatch Network dhe Climate Action Network (CAN) Europe dhe u organizua nga kompania publike boshnjake e shërbimeve elektrike Elektroprivreda BiH me selinë e saj në Sarajevë.